باغ وحش تاریخ ساز

حیوانات به مدت طولانی در تاریخ بشر نقش ایفا کرده اند. بعضی ها به جنگ رفته اند و بعضی ها به شناخت بیماری ها کمک کرده اند. پاگذاشتن به مکان هایی که بشر هیچ وقت به آنجا نرفته بود و مشارکت در حمله ای که پست ترین و منفورترین تروریست دنیا را به کام مرگ نشاند دو نمونه از کارهایی هستند که حیوانات در نقش داشته اند. در این دو صفحه سراغ حیوانات زمینی رفته ایم یعنی آنهایی که در جنگ ها و ... شرکت کرده اند و نقشی در پیشبرد تاریخ ایفا کرده اند.

1- ویتک (Wojtek) خرسی که سرباز رسمی لهستان بود

داستان این خرس، عجیب اما واقعی است. ویتک بچه خرس یتیمی بود که به جنگ جهانی دوم رفت و رسماً عنوان سرباز ارتش لهستان گرفت. کار نظامی ویتک در سال 1942 / 1321 از رشته کوه های البرز در شمال ایران آغاز شد و با شرکت در نبرد مونت کازینو به اوج خود رسید. او در این نبرد با حمل جعبه های مهمات به همرزمانش کمک می کرد. اولین بار پسر بچه ای همدانی ویتک یتیم را پیدا کرده بود که بنا به گفته شکارچیان مادرش را به ضرب گلوله کشته بودند. بعد از مدت زمان کوتاهی در پاییز 1942 پسر همدانی، ویتک را در ازای چند قوطی غذا به سربازان لهستانی فروخت. خرس کوچک به سرعت تبدیل به حیوان دوست داشتنی در بین سربازان شد. آنها خرس یتیم را غرق محبت و توجه خود کردند تا جایی که برای جایگزین کردن محبت مادرش که کشته شده بود، با شیشه شیر به او غذا می دادند. در عوض ویتک کوچک نیز به سربازان روحیه می داد. سربازان لهستانی در طول جنگ متحمل رنج های زیادی از سوی شوروی شده بودند و در شرایط سختی به سر می بردند که دوری از خانواده و دوستان رنج آنها را دو برابر کرده بود و وجود این خرس تنها سرگرمی آنها بود. در بهار 1942 وقتی که سربازان آماده سوار شدن به کشتی بودند که از مصر به سوی ناپلی بروند و به کمپین نیروهای متقفین در ایتالیا بپیوندند، از ورود ویتک به عرشه کشتی خودداری شد؛ چرا که فقط سربازها اجازه این سفر را داشتند. بنابراین سربازها به سرعت و از طریق دفتر نظامی در قاهره مجوز وورد خرس کوچک را به عنوان سرباز رسمی لهستان گرفتند و او را «Wojtek» نام گذاشتند که به معنی کسی بود که از جنگ لذت می برد. (Wojtekدر زبان هلندی به معنای مبارز خندان است). به دنبال اطلاع از محبوبیت ویتک، فرمانده، نماد گروهان 22 توپخانه را خرسی که حامل یک توپ جنگی بود انتخاب کرد. بعد از جنگ، ویتک در باغ وحش ادینبورگ زندگی می کرد و پایان عمر او در سال 1963/ 1342 در 22 سالگی بود. ویتک نماد همبستگی بین لهستان و اسکاتلند بود. در حال حاضر یادبود و مجسمه هایی از خرس سرباز در موزه های مختلف وجود دارد و شاید در آینده مجسمه بزرگ برنزی به عنوان یادبودی از ویتک در قلب ادینبورگ، جایی که محل زندگی او بود، بنا شود.

2- کبوتر قاصدی که نیروهای ایالات متحده آمریکا را در جنگ جهانی اول نجات داد.

در طول جنگ جهانی اول، شرآمی (در زبان فرانسه به معنی دوست عزیز) یکی از صدها پرنده ای بود که مخابرات ارتش آمریکا در فرانسه برای حمل پیام های مهم - که در قوطی به پرنده متصل می شد- از طرف فرماندهان در میدان جنگ، از آن استفاده می کرد. در اکتبر 1918 / آبان 1297، شرآمی با وجود این که به شدت با گلوله دشمن زخمی شده بود، پیغامی را به نیروهای ارتش امریکا رساند. این پیغام از طرف سرگرد چارلز ویتلزی، سرباز لشکر گردان گمشده ای بود که در طول حمله «موس آرگون» در کنار تپه ای در شمال شرقی فرانسه که توسط سربازان دشمن محاصره شده بود. به دام افتاده بود و این در حالی بود که امریکایی ها بدون اطلاع از وجود چارلز، آن منطقه را به رگبار بسته بودند. اگر چه آلمان ها بعد از اینکه شرآمی به پرواز درآمد به سوی او شلیک کردند؛ اما جنگجوی پرنده موفق به بازگشت به قفس خود و رساندن پیغامی شد که موقعیت ویتلزی را برای امریکایی ها مشخص می کرد. نتیجه استفاده از پرنده پیغام رسان در جنگ، نجات یافتن گردان گمشده بود که به همین دلیل، مدال ارتش فرانسه (Croix de Guerre) توسط دولت آن کشور به شرآمی اهدا شد، بعد از مرگ شرآمی در سال 1919، این پرنده معروف به شیوه تاکسیدرمی نگهداری و در موزه اسمیتسونیون( Smithsonian) واشنگتن به نمایش گذاشته شد.

3- اسبی که به درمان دیفتری کمک کرد

جیم اسب یک مزرعه دار در آمریکا بود که واگن شیر حمل می کرد. یک روز که جیم حال خوشی نداشت صاحبش حدس زد که او به دیفتری مبتلا شده است. به همین دلیل تصمیم گرفت او را به مزرعه برگرداند، اما ناگهان اتفاقی افتاد؛ حال جیم رفته بهتر شد تا جایی که دوباره سر کارش برگشت. به نظر می رسید که بدن اسب پادزهر بیماری دیفتری استفاده کردند که جان بسیاری از بیماران را نجات داد و به نظر می رسید دیگر کسی بر اثر دیفتری از دنیا نمی رود اما این تمام ماجرا نبود. در سال 1901/ 1280 جیم به بیماری کزاز مبتلا شد و مجبور شدند او را بکشند؛ غافل از اینکه زمانی که از او برای درمان بیماری دیفتری استفاده می کردند هم کزاز داشته است. این اتفاق منجر به مرگ 13 بیماری شد که پادزهر را بعد از مبتلا شدن جیم به کزاز دریافت کرده بودند. سنگینی این اتفاق با شیوع بیماری آبله و مرگ یک بیمار مبتلا به آبله بر اثر استفاده از واکسن آلوده دو برابر شد و دنیا را نسبت به این موضوع آگاه کرد که بهتر است پیش از تزریق هر دارویی برای بدن انسان از استانداردهای آن مطمئن شد. تمام این حوادث باعث شد در سال 1902 «قانون کنترل بیولوژیک» در آمریکا تصویب شد که در نهایت باعث تشکیل اداره مواد غذایی و دارویی در آن کشور و بعدها در تمام دنیا شد.

4- میمونی که 250 هزار نفر را کشت

در اکتبر 1920 / آبان 1299، الکساندر، پادشاه یونان مشغول قدم زدن در باغ بود که سگ او با میمون دست آموزی به زد و خورد پرداخت. وقتی پادشاه تلاش کرد تا دعوا را پایان دهد، میمون دیگری به او حمله کرد و او را گاز گرفت. به زودی جای زخم الکساندر عفونت کرد و پادشاه یونان 20 روز بعد در 27 سالگی از دنیا رفت. تاج گذاری الکساندر در طول جنگ جهانی اول بعد از تفویض تخت پادشاهی توسط پدرش به وی صورت گرفته بود. در پایان سال 1920، کنستانتین دوباره به تخت پادشاهی برگشت و برای دومین دوره پادشاهی اش، ملت خود را در جنگ ترکی - یونانی (1922- 1919) رهبری کرد که در پایان منجر به شکست یونان شد. به دنبال سلسله اتفاقاتی که در پی مرگ الکساندر رخ داده بود، وینستون چرچیل انگلیسی گفته بود: «شاید اغراق نباشد که بگوییم نزدیک به 250 هزار نفر بر اثر گازگرفتن میمون مرده اند.»

5- موش ها و کک هایی که نیمی از جمعیت اروپای قرون وسطی را به کام مرگ کشاندند

در اواسط قرن چهاردهم، یک بیماری همه گیر مرگبار که مرگ سیاه نام گرفت، جمعیت اروپا را به یک سوم کاهش داد. در آن زمان دلیل مرگ سیاه ناشناخته بود؛ ولی برخی معتقد بودند این بیماری، توطئه و نقشه یهودیان برای کشتن مسیحیان بود و بعضی دیگر آن را چیزی مثل زلزله یا مجازاتی از سوی خداوند به دلیل گناهانشان می دانستند بعدها محققان دلیل اصلی مرگ سیاه را یک بیماری عفونی ناشی از باکتری Yersinia عنوان کردند که موش ها و سایر جوندگان کوچک را آلوده می کرد و از طریق نیش کک آلوده به انسان منتقل می شد. مرگ سیاه از طریق مسیرهای تجاری از آسیای مرکزی تا اروپا گسترش پیدا کرد، تا جایی که در اواخر سال 1340 میلادی / 719 شمسی عوارض مرگ و میر گسترده به سرعت منجر به تحولات اجتماعی و اقتصادی شد. یکی از نتایج این مرگ سیاه، کمبود نیروی کار در برخی مناطق به خاطر کاهش جمعیت بود که باعث شد کارگران درخواست درآمد بالاتر داشته باشند و به نسبت زندگی بهتری پیدا کنند.
منبع مقاله: نشریه دانستنیها، شماره 97